Tekne-sap tek parça kopuz!

Ali için üç sene kadar önce küçük bir cura yapmıştım. Üç telli. Tekne için iki parça maunu yapıştırdım sonra da oydum. Erkan abiye gösterdiğimde bunu sap ile bütün yapsana demişti. Kendinin de bir Oğur sazı var öyle.

Bu tip yapımın en bilindik versiyonu bas gitarlarda oluyor. Through neck yahut neck through diyorlar. Türkçesi için bir önerisi olan varsa sevinirim.  Sap tahtası gövde boyunca uzanıyor. Gövdeyi tamamlamak için iki yana birer parça daha yapıştırılıyor. Yani teller tamamen sap tahtasında. Bolt-on denen vidalı saplara göre sapa iletilen rezonans çok daha fazla oluyor. Yapıştırma saplarda da bu fark, yapımdaki kadar zahmete değer mi denemek, düşünmek lazım.

Atölyede, gemi sökümden 4-5 yıl önce aldığım tahtalardan arta kalan ne varsa bir araya getirdim. İdeal durumda sapın her iki yanına birer parça olsa daha zahmetsiz olurdu tabii. Gemi söküm malzemelerini temizlemek, düzeltmek ve bir sürü çivi, vida deliğiyle uğraşmak zaman alıyor. Böyle böyle kaba halleri hazırladım. Sonra daha zor olan oyma aşaması geldi. Onun için de babamdan yardım istedim. Önce bir tezgah yapmayı düşündük. Eğer çok sayıda tekne oyulacak olsa zaten öyle yapmak en makul yok olurdu. Babam dükkanda epey deneme yaptı. Sonra spiral için çeşitli oyma uçları yapmaya başladı. Fotoğraflarda görebilirsiniz. Aslında bunlara benzer uçlar Amazonda satılıyor ama son derece pahalı; gümrük filan dert. Babamın yaptıkları gayet iyi iş gördüğü için de hiç peşine düşmedim zaten.

İlk yaptığımda gövdeyi tamamen yapıştırmıştım. Bu durumda dip kısımlara ulaşmak tabii daha zor oluyor. İkincisinde -ki o Gilad’ın kopuzu oldu- sonradan yapıştırmak üzere iki yarım halinde bıraktım. Böylece hem oymak daha  hem de dip kısımlarda kalınlığı görmek daha kolay oldu.

Gilad’ınki tamamen maun. Diğeri ise adını bile bilmediğim tahtalardan bir kolaj. Ayrıca kapağın altında balkonlar var. Önceleri de denenmiş olan bir şeyi ben de yaptım. Sapın içini, bir kanal açarak kısmen boşalttım. Bunun temel sebebi kullandığım ağacın biraz ağır olması idi. Böylece biraz hafiflemiş oldu. Telgeçen kısmını da geleneksel olarak yapılan ve tüm tellerin içinden geçtiği şekilde değil sadece iki tel için yarım şekilde yaptım.

Gilad’a göre şimdiye kadar yaptığım en iyi kopuz oldu ona verdiğim. Görünüş olarak güzel duruyor. Ses açısından balkonlu olanın kapağı biraz daha inceltme gerektirebilir. İlk günlerde volümü yetersiz mi diye düşünmüştüm. Şimdi bir zaman çaldıktan sonra daha iyi duyuluyor. Ama yine de önümüzdeki bir zaman söküp kapağı biraz daha inceltebilirim. Ayrıca yan kısımlara da delikler açtık. Genel olarak bağlamada çalan kişi sazın sesini karşıdaki gibi duymuyor. Bunu için üst yana tıpkı arkadaki gibi büyükçe bir delik açılıyor. Bu hiç sevmediğim ve yanıltıcı olduğunu düşündüğüm bir uygulama. Ancak daha çok sayıda ve küçük delik, çalan için iyi olabiliyor. Tartışılabilecek bir mesele.

İki sazın yapılması beş aylık bir zaman aldı. Aşağıda resimleri görebilirsiniz.